Aalst..gegijzelde stad…

Een paar dagen geleden, een gepensioneerde moet in beweging blijven,  beëindigde ik een lange wandeling door  Aalst binnen te stappen langs de Brusselse Steenweg. Met de Colruyt aan mijn linkerzijde en het viaduct over de spoorweg voor mij werd ik verwelkomd door de Aalsterse skyline, of wat daar moet voor doorgaan. In elke Vlaamse stad met enige allure, want die dichten we onszelf toch regelmatig toe, verwacht je dan op zijn minst enkele gotische torens te zien die niet zelden het uithangbord voor de stad in kwestie vormen. In Aalst echter is men er aan voor de moeite. Niet dat we ze niet hebben want de torens van ons Belfort, onze St-Martinus- en Begijnhofkerk kunnen best hun mannetje staan in de wereld van de torenspitsen.  Maar hier worden ze letterlijk en figuurlijk overschaduwd door de betonnen silo’s, koeltorens en andere spuuglelijke hoogbouw die, in combinatie met andere op en naast elkaar gestapelde bric-a-brac, metalen buisconstructies, hangars en saaie kantoorgebouwen, de Tereos site vormen of voor de ouderen onder ons “de glucoserie”.

Kan u zich voorstellen dat Inbev bier brouwt op 150 meter van de Leuvense Grote Markt, dat Procter &  Gamble zijn waspoeders in elkaar draait in de schaduw van de St. Romboutstoren of dat Volkswagen de Polo’s van de band laat rollen naast het Brusselse Stadhuis? Natuurlijk niet. Te gek voor woorden zult u zeggen. Nochtans is dat precies wat in Aalst nu al bijna 150 jaar wordt gedoogd sinds in 1873 de firma Callebaut, Frères en Lejeune in enkele oude gebouwen aan de achterkant van het Begijnhof in de nu verdwenen Eilandstraat werd opgericht. Uit voornamelijk uit Antwerpen aangevoerde maïs werd glucose, karamel en andere afgeleide producten  vervaardigd, die als grondstof aan de talrijke brouwerijen die Aalst en omstreken toen rijk was werden geleverd. Industriële activiteit midden in de stad was toen niet uitzonderlijk, aan arbeidskrachten was er geen tekort en die woonden bij voorkeur dicht bij de fabriek waar ze hun dagelijkse slavenarbeid verrichten. Pas vele decennia later en om velerlei redenen begon de geleidelijke verhuis van die stedelijke industrie naar speciaal daarvoor aangelegde fabrieksterreinen, ver buiten de stadscentra. Zo ook in Aalst, behalve de ondertussen tot Glucoseries Réunies omgedoopte fabriek die bleef groeien en gaandeweg quasi alle terreinen, huizen en straten tussen de Zeebergbrug en de St-Annabrug opkocht. Na nog een naamsverandering in Amylum, we zijn ondertussen  al een kleine 100 jaar verder, werd door het introduceren van nieuwe technologieën samen met overnames in het buitenland die expansie verdergezet. In het begin van deze eeuw kwam het bedrijf volledig in handen van de Britse groep Tate & Lyle, om slechts  een paar jaar later te worden opgenomen in de Franse multinational Tereos Syral, de huidige eigenaars.

Al dat malen, weken,roken, stoken, koken, drogen en branden ging natuurlijk niet onopgemerkt aan de Aalstenaars voorbij. Hoe het was in de beginperiode weet ik natuurlijk  niet, maar ik herinner mij wel dat sinds mijn jeugd halfweg vorige eeuw, Aalst continu in een olfactorisch bad was gedompeld. Dag in dag uit en 24 uur op 24 hing er ondefinieerbaar maar wel duidelijk te herkennen geurtapijt, in de volksmond ook wel stank geheten boven de stad. Het moet evenwel worden gezegd dat in die periode het niet alleen de Amylum site was die voor die specifieke overlast zorgde. Er waren nog notoire “stinkers” actief in het Aalsterse stadscentrum zoals de mouterij van DeWolf-Cosyns en de Sulbb, de gistfabriek aan de Hertshage die bij tijd en wijle hard hun best deden om Amylum qua overlast naar de kroon te steken. Die continue geurhinder gaf evenwel nooit aanleiding tot enig significant protest van de bevolking. De overlast werd zelfs door de macht van de gewoonte deel van het Aalsterse DNA, die maakte dat de stad voor de buitenwereld als “de stad waar het altijd stinkt” bekend stond.

Pas eind jaren ’70 toen de arrogantie van het bedrijf en de onverschilligheid van de plaatselijke politiek een hoogtepunt hadden bereikt en de dagelijkse stank, geluidsoverlast en vervuiling niet meer te harden waren, kwam er een soort van burgerprotest op gang. In de plaatselijke pers zoals De Voorpost en Vies Oilsjt verschenen toen een reeks artikelen waarin de toen ontluikende ecologisch geïnspireerde verenigingen zoals RALDES en de Werkgroep Leefmilieu Aalst de situatie hekelden en dringende maatregelen eisten. Dat bleef niet zonder gevolg want de combinatie van burgerprotest, strengere wetgeving, betere technologie en een groeiend milieubewustzijn brachten met zich mee dat er in de volgende decennia een geleidelijke verbetering optrad. De geest was evenwel uit de fles en in de jaren die volgden werd elke nieuw negatief feit, (onwettige lozingen, ontslagen, dubieuze uitbreiding, nieuwe vestigingen in het buitenland), breed uitgemeten in de pers, wat de populariteit van het bedrijf zeker niet ten goede kwam. Maar niet getreurd want zolang de plaatselijke politiek ongeacht de kleur de andere kant opkeek, was er letterlijk en figuurlijk geen vuiltje aan de lucht en kon het bedrijf ongestoord zijn gang gaan. De permanente stank behoorde weliswaar tot het verleden, maar verder werd er lustig op los gebouwd en met elke bijkomende leiding en elke nieuwe constructie werd het totaalbeeld steeds afzichtelijker en de visuele druk op het stadscentrum groter. Zo werd de steeds aanwezige geur-en geluidsoverlast als het ware vervangen door een permanente aanwezigheidshinder, gekenmerkt door visuele vervuiling, continue gebiedsuitbreiding en verkeersoverlast.

Recent was er dan de commotie rond de inmiddels goedgekeurde stedenbouwkundige aanvraag voor  het optrekken van 2 nieuwe  torens, beide een 30-tal meter hoog,  op het fabrieksterrein aan de Burchtstraat. Een petitie tegen dit plan, inderhaast opgezet door een aantal verontruste buurtbewoners, verzamelde in een mum van tijd een kleine 600 handtekeningen, maar woog toch niet zwaar genoeg om ons stadsbestuur op andere gedachten te brengen. Het moet gezegd dat, alhoewel gestart met de beste bedoelingen, dit initiatief nooit een kans van slagen had. In de eerste plaats omdat, gewild of niet, het er de schijn van had dat het hier om een politiek getint protest ging. De initiatiefnemers konden namelijk allen op de één of andere manier aan een niet toevallig tot de oppositie behorende politieke worden gelinkt. Het lijdt geen twijfel dat dit hoe dan ook heel wat toren-opposanten, potentiële ondertekenaars dus, er van zal weerhouden hebben om de petitie te tekenen. Verder was de petitie inhoudelijk ook enkel tegen de bouw van de nieuwe torens gericht. Op zichzelf te verdedigen natuurlijk, maar uiteindelijk te kortzichtig en fundamenteel naast de kwestie. Het probleem is de aanwezigheid van de Tereos site zelf in ons stadscentrum en niet de bouw van additionele torens. Een toren meer of minder verandert niets aan het feit dat dergelijke industriële activiteit midden in de stad niet meer van deze tijd is. Die terughoudende en beperkte inhoudelijke positionering van het protest zelf, is volledig te verklaren door het feit dat in een door Het Laatste Nieuws gestelde rondvraag geen enkele partij – op één na – zich expliciet uitspreekt tegen het verdwijnen van Tereos uit ons stadscentrum. Alleen Michel Van Brempt van Vlaams Belang is duidelijk tegen. Spijtig dat de overige standpunten van vriend Michels partij mij minder aantrekkelijk lijken, anders wist ik het wel bij de komende gemeenteraadsverkiezingen.

Alle andere fracties hebben wel één of meerdere redenen om hun terughoudende positie te verklaren.  Meest gebruikt argument pro is de werkgelegenheid waarbij kan worden opgemerkt dat Tereos zelf zegt dat de nieuwe torens geen enkele bijkomende arbeidsplaats zullen opleveren. Men zou zelfs kunnen veronderstellen dat de nieuwbouw voor een deel zal worden gefinancierd door de opbrengst van de recent aangekondigde ontslagen. Verder wijst men er ook op dat Tereos conform de wetgeving handelt wat ongetwijfeld correct is, met dien verstande dat er geen wetgeving op lelijkheid bestaat. En dan is er ook nog het financiële aspect, de opbrengst voor de Aalsterse stadskas. Voor alle duidelijkheid, die bedraagt vandaag ong. 700.000 EUR. (opcentiemen  roerende voorheffing) en nog eens een bedrag van dezelfde orde aan stadstaks op drijfkracht. Maar belastinginkomsten zouden er ook zijn van bewoners van potentiële nieuwbouw eens een deel van de huidige Tereos site daarvoor beschikbaar zou zijn. Een eventuele relocatie van de Tereos site binnen de Aalsterse stadsgrenzen moest dat mogelijk zijn, er is bij mijn weten niemand die pleit voor een Tereos-vrij Aalst, zou trouwens die belastinginkomsten voor de stadskas behouden en er is een plan om de belasting op drijfkracht af te schaffen of dat is inmiddels al gebeurd.

Wie dus op de politiek rekent om Tereos op andere gedachten te brengen is er aan voor de moeite. Er is vandaag geen politiek draagvlak laat staan een meerderheid om de directie van Tereos duidelijk te maken dat het op middellange termijn verondersteld wordt uit ons stadscentrum te verdwijnen. Daar tegenover staat dat de respons op de recente petitie  en de druk bijgewoonde presentatie van het jonge collectief Over.morgen in de Cimorné een paar maand geleden, bewijzen dat vele Aalstenaars een Aalst zonder Tereos best zien zitten. Maar vandaag staan we behoudens enkele losse ideeën nergens. Elk toekomstig initiatief tegen de aanwezigheid van Tereos in ons stadscentrum, zal enkel kans op slagen hebben indien het bestaat uit een volgehouden actie à la Ringland in Antwerpen. Dat betekent dat verandering enkel zal afgedwongen worden via een niet politiek geïnspireerde en continu volgehouden druk vanuit brede lagen van de bevolking, waarbij projecten tot herbestemming van de site ontwikkeld door specialisten met kennis van zaken een valabel alternatief moeten bieden. Misschien kunnen we dan eindelijk komaf maken met de dooddoener waarmee vandaag bijna elk gesprek over Aalst wordt afgesloten en die luidt: “Ja, ’t is waar, er is in Aalst de laatste tijd veel aan het veranderen, maar spijtig van dat vuil fabriek in ’t centrum”…

Discussions — 5 Responses

  • Karin De Lil 17 april 2018 on 12:26

    Als de petities en protesten inderdaad opgedreven en herhaaldelijk scherp en onderbouwd worden neergelegd, zal Toreos verhuizen. Maar dan echt verhuizen, niet in het Aalsterse. Stel je voor: een groene strook met zitbanken en vissersplaatsen, een wandelpad tot op de punt, een parkje midden in de stad op Chipka….. En de arbeidsplaatsen ? tja , eerlijk gezegd, toen er sprake was om Amylum te verhuizen (naar Frankrijk) was ik ook geschokt dat zoveel arbeiders, ambtenaren en bestuurspersoneel hun baan zouden verliezen. Dit mes snijdt aan twee kanten !

    Reply
  • Jan Matthieu 21 april 2018 on 18:37

    “het feit dat in een door Het Laatste Nieuws gestelde rondvraag geen enkele partij – op één na – zich expliciet uitspreekt tegen het verdwijnen van Tereos uit ons stadscentrum..”

    Is dat zo of bedoelde je eigenlijk het omgekeerde en was niemand VOOR het verdwijnen..?? Anders snap ik niet waarom je voor het VB zou stemmen die TEREOS willen in het centrum houden

    Reply
    • Jacquy De Pauw Jan Matthieu 22 april 2018 on 23:50

      Beste Jan, je hebt gelijk…geen enkele partij heeft zich expliciet uitgesproken voor het verdwijnen van Tereos. Ik zal een voetnoot ter verduidelijking toevoegen. Bedankt voor de opmerking en mea culpa.

      Reply
  • Kerim Helaut 22 april 2018 on 21:41

    In één zin, als reactie op dit stuk: “Slaan en zalven. Blaten maar tegelijk niets doen. Dus veel geblaat en weinig wol.”

    Een harde reactie misschien. Wel één die komt van de geciteerde initiatiefnemer van de bijna 600 handtekeningen.

    Pijnlijk in ieder geval om te constateren dat er tweestrijd gezaaid wordt door iemand die zelf niet eens de moeite gedaan heeft om enige actie te ondernemen in dit dossier. Noch nu, noch vroeger. Waarschijnlijk zegt Jacquy in zijn reactie dat hij wel al ooit op de barricaden gestaan heeft. Op de onze in ieder geval niet.

    Pijnlijk omdat de pauwenogen een “politiek complot” ontwaren terwijl we eindelijk het heft in handen genomen hebben met een groep ‘ontevreden’ mensen. En ja, ik heb familie in de politiek. Et alors? Wie niet? En kan dat dan niet helpen om het verschil te maken?

    Pijnlijk om dit inderdaad ook en opnieuw te moeten vernemen via de ‘roeptoeter’ van de sociale media die, zoals altijd, vanachter de veilige pc ‘het allemaal wel eens zullen uitleggen aan de anderen’. Maar dus eigenlijk quasi niets doen. Behalve roeptoeteren.

    Laat me eerlijk toegeven dat ik die ‘sociale roeptoeters’ beu ben. En omdat het toch blijkbaar niet echt een verschil maakt, overweeg ik sterk om me inderdaad zelf politiek te engageren en me niet meer achter deze ‘veilige’ pc op te sluiten.

    Waar was je Jacquy bij de vele aanvragen tot interviews? Waar was je Jacquy bij het neerleggen van de bezwaarschriften? Waar was je Jacquy bij de infovergadering in het belfort?

    Beschamend om te zien dat je zelfs een stem voor een fascistische partij zou overwegen om toch maar het eigen gelijk te halen. Ook al is Michel jouw vriend.

    Tweedracht is er blijkbaar. Maar durf niet beweren dat die er is door een politieke alliantie. Want politiek gaat over alles. Over de prijs van jouw brood en ook over deze fabriek. Je kan politiek niet ontlopen. En dat kan ik ook niet.

    Dit is eerder de visie van een kortzichtige, apolitieke en gefrustreerde burger. Die achter zijn pc zit. En blijft.

    Een raad. Doe iets.

    Reply
    • Jacquy De Pauw Kerim Helaut 23 april 2018 on 09:05

      Beste Kerim,

      u bent ongetwijfeld een man met vele talenten maar op basis van je reactie moet ik besluiten dat begrijpend lezen daar geen deel van uitmaakt.

      Ik heb voor alle zekerheid mijn tekst nog eens nagelezen en begrijp niet goed waarom u dit blijkbaar als een persoonlijke aanval opneemt. Uw naam noch uw familiale banden, die laatste mij trouwens onbekend, worden nergens vernoemd noch uw politieke voorkeur zelf. Enkel zeg ik dat de petitie, waarvan u naar ik veronderstel de hoofdinspirator bent, zeer politiek gekleurd overkomt en dat de aanwezigheid van de TEREOS site zelf het probleem is en niet de bouw van één of meerdere additionele torens. Ik heb ook geen probleem met uw vermeende of echte politieke activiteit an sich, net als die van andere medestanders van het eerste uur, waarom zou ik?

      Verder zijn aanvragen voor interviews mij onbekend, was ik tijdens het neerleggen van de petitie niet in de stad, een mogelijke verklaring die u blijkbaar ontgaan is, en het bijwonen van een “infovergadering” waar enkel politici aan het woord mogen komen vind ik tijdverlies.

      Voor wat betreft mijn voorgaande activiteiten of het gebrek daaraan nog dit. Ten tijde van de bekendmaking van de aanvraag tot productie en opslag van bio ethanol door TEREOS, schreef ik een nota naar mevr. Keytsman, toenmalig fractievoorzitter van de partij waar naar ik vermoed uw politieke voorkeur uitgaat, om gezamenlijk een protestactie op poten te zetten. Ik kreeg een vriendelijk maar kordaat antwoord terug, dat meewerken aan dergelijk initiatief haar niet opportuun leek uit schrik om beschuldigd te worden te handelen vanuit het NIMBY syndroom (mevr. Keytsman was toen overbuur van TEREOS zoals u waarschijnlijk wel weet). Waarvan akte. Vandaag is er niets nieuws onder de zon, want de huidige fractievoorzitter van diezelfde partij heeft het enkel over het “verfraaien van de huidige site” en stelt heel recent zelfs voor om de TEREOS torens te bekleden met geveltuinen. “Al draagt een aap een gouden ring, het is en blijft en lelijk ding” schreef Erasmus al in “De lof der Zotheid” en daar sluit ik mij volmondig bij aan.

      Over mijn verdere socio-culturele activiteiten in heden en verleden ga ik hier niet uitweiden. Ik slaap gerust op dat gebied en hoef mij nergens voor te schamen al kan het altijd beter natuurlijk en staat het u vrij daar anders over te denken.

      Uw, eerlijk gezegd, vrij hysterische opmerkingen over complotten, tweestrijd zaaien, potentiële fascistische sympathieën etc..laat ik bij deze ook aan mij voorbij gaan. Ze zijn te gek voor woorden en de tijd van het reageren niet waard.

      Er rest mij enkel nog mij vanachter mijn pc u in alle eerlijkheid veel succes toe te wensen in uw toekomstige politieke ambities, maar toch dat begrijpend lezen nog even bijspijkeren als het kan. Er resten u nog 6 maand voor de komende gemeenteraadsverkiezingen dus dat moet lukken..

      Met beleefde groeten,

      J. (aka de roeptoeter).

      Reply